Duela 30 urte. Hamarkada bateko pintura eta eskultura

1995/2/3 - 1995/4/2

Komisarioa:
Artistak: Andy Warhol, James Rosenquist, Equipo Crónica, Martial Raysse, Richard Hamilton, Eduardo Arroyo Luis Gordillo, Gerhard Ritcher, Sigmar Polke, Claes Oldenburg, Arman, Barnett Newman, Kenneth Noland, Pierre Soulages, Manuel Millares, Antonio Saura, José Guerrero, Pablo Palazuelo, Eduardo Chillida, Antoni Tapies, Cy Twombly, Lucio Fontana
Testuak:
Muntaia:
 

Prentsa oharra:



Koldo Mitxelena Kulturuneko Erakustaretoak beste erakusketa ziklo berri bat aurkezten. du. Ziklo honetan hirurogeiko hamarkadako arteari buruz hiru erakusketa eskainiko dira. Hauxe da, bada, hiruotan lehenengoa.

Oraingoan erakusten diren obrak harnarkada horretan egin zen artearen adierazgarri dina. Artista europarrak eta amerikarrak ditugu erakusketan. Batzuk batez ere irudia landu dutenak dira; heste batzuk, berriz, fun.tsean lerroa, koloreak, textura edo keinua landu dutenak.

Sarrera

1960-1970eko hamarkadak ondo isladatzen du XX. mendearen bilakaera. Berrogeita hamarreko hamarkadaren amaieran aldaketa sakonak gertatu ziren gizartean. Jendeak kontsumo haundira jo zuen eta garrantzi haundia hartu zuten aisialdiko aktibitateek. Gorakada ekonomikoak areagotu eta bultzatu egin zuen, jakina, gizarte kontsumozale hori.

Hirurogeiko hamarkada hartatik berehala datozkigu gogora Kennedytarren garai hura, mendebaldeko gizarte osoaren amerikanotzea, Aljeriaren eta Afrikako beste herrialde batzuen independentzia, OPEP (Herrialde Petrolio Esportatzaileen Erakundea) eta OLP (Palestinaren Askapenerako Erakundea) antolakundeen sorrera, Berlingo harresiaren eraiketa, arrazen arteko berdintasunaren aldeko burruka, Martin Lurher King-i emandako Pakearen Nobel saria, The Beatles eta Rolling Stones taldeen arrakasta, 1986an Frantzian izandako langile eta estudianteen errebolta, Concorde hegazkina aireratzea, gizakia ilargira iristea eta abar. Horiek dira, beste askoren artean noski, urte haietan izandako bilakaera kulturalaren giltzarrietako batzuk.

Arteari dagokionez, berrikuntzako hamarkada dugu hirurogeikoa. Han eta hemen talde eta mugimendu asko sortu ziren garai hartan, eta gehienen grina irtenhide berriak bilatzea izan zen.

Nahiz eta Parisen eta New York-en oraindik ere expresioan eta geometrian oinarritutako abstrakzíoa nagusi izan, artista askoren lanak berriz Dadaismoarekin nolabaiteko harremana izaten hasi ziren. Objektuari ostera lehentasuna emanez beste figurazio mota hat sortu zen, argazkigintzaren, zinemagintzaren eta publizitatearen irudiak eta bitartekoak erabili zituena. Kasu batean zein hestean "jenioaren estiloari" uko egiten zitzaion eta artistaren anonimotasuna erreibindikatzen zen.

Hirurogeiko hamarkadako arteari buruzko lehenengo erakusketa honetan bi artista multzo edo joera bereiz ditzakegu: alde batetik, gaurko munduaren eta, beraz, irudien munduaren, seriean egindako gauzen, publizitatearen, mass-media direlakoen, gizarte kontsumozalearen eta hiri haundien adierazle diren artistak ditugu, Pop Art-ean, Errealismo Berrian eta Figurazio Berrietan koka ditzakegunak, alegia; bestetik, berriz, Expresionismo Abstraktoaren eta Informalismoaren ideiei eusten dieten eta, hortan, kezka nagusitzat lerroa, keinua, materia eta kolorea aztertzea duten artistak ditugu.

Irudia

Andy Warhol (1928-1987) da Pop Art-earen ordezkari nagusia. Prentsan argitaratutako albiste arruntak, irudi zinematografikoak eta supermerkatuetako produktuen irudiak hautatu eta serigrafiaren bitartez hotz-hotzean eta mekanikoki erreproduziten ditu bere obretan. Irudiok kultura amerikarraren estereotipo bihurtuko dira gerora.

Claes Oldenburg (1929) Pop Art-earen objetoen fabrikatzailea dugu. Eguneroko bizitzako gauza arruntetan hartzen du inspirazioa, eta tamaina haundietan eta material ezberdinak erabiliz nabarmenarazten ditu gero bere obretan, ikusleengan harridura, atsegina eta zalantza sortuz.

James Rosenquist (1933) amerikarra ere joera bereko artista dugu. Bere montaietan irudiak elementu oso sinpleetan oinarrituz bateratzen ditu eta zatituak eta eskala ezberdinetan adierazten ditu. Bere obrak egiterakoan, kaleko iragarkiak pintatu eta jartzerakoan erabiltzen zituen teknika eta metodoz baliatzen da.

Pop inglesa Richard Hamiltonen eskutik ordezkatua datorkigu (1922). Fotografiez osatutako collageak egiten ditu eta erreproduzio metodo modernoak erabili. Bere obraren ezaugarria zera da, ikusmenaren saturazioa eragiten duen objektuen metaketa, egunerokotasunaren erreferentzia eta komunikabideekiko harreman erraza.Arman (1928) Errealismo Berriaren sortzailetakoa da. Beren obren ardatza gauzak metatuz eta elkarrekin uztartuz egiten du. Hala, "Haserre gorritan" izeneko serietan musika tresnak hautsi, zehatu eta erretzen ditu gero euskarri ezberdinetan ostera uztartzeko.

Martial Raysse (1936) errealista berrien taldean aritu zen denbora pixka hatean. Pop Art-eko artistek hezala, serieetan lanegiten du eta eguneroko gauza eta irudi arruntetaz baliatzen da, baina aldatu eta soildu egiten dita heren nortasuna gal dezaten.

Manuel Valdés (1942) eta Rafael Solbes (1940-1981) Kronika Taldeko kideak izan ziren 1963tik 1981era bitartean. Pop Art-etik hurbil, kultura espainiarreko eta artearen historiako irudiak hartu zituzten gizartearen kritika egiteko.

Helburu horrekin berarekin aritua da Eduardo Arroyo (1937) bera ere, Figurazio Berriaren adibide argietakoa da eta teknika narratiboa erabili du historiaren aipamenak egiteko. Lan horren emaitza diren irudiak, kolore lauez eginak, hotz-hotzak dira eta erreala ez den giroa transmititzen dute.

Luis Gordillo (1934) ere Pop Art joeratik hurbil dago, baten ere 1963tik 1965era bitartean egin zuen buruen seriea egiterakoan. Bere obra lantzeko argazkigintzaren sistemaz baliatzen da.

Gerhard Richter (1939) eta Sigmar Polke (1941) Pop Art germaniarraren ordezkari gisa hautatu ditugu erakusketarako. Richter-ek. Pop Art-zale amerikar eta ingles asko hezala irudi fotografikoak erabiltzen dituen arren, horietatik bereiztu egiten da bai koloreetan - itzaliagoak erabilizen baititu - bai irudien erresoluzioan -bilbe batez lausotuta objektua ia desagertarazi egiten baitu -. Polke-k, aitzitik, figurazioko gaiak forma geometrikoekin nahasten ditu.

Lerroa, kolorea, espazioa, keinua, materia

Lucio Fontana (1889-1968) Yves Klein-en obra monokromoan inspiratu zen eta mihisearen azalerako espazioa bilatzen eta ikertzen ahalegindu zen; hildo horretenan, mihiseak zartatu eta hautsi egiten zituen, urratuetan material anitzak jarriz mihisearen muga dimentsionalak gainditzeko.

Barnett Newman (1905-1970) New York-eko Eskolakoa da eta kolorea eta forma hartzen ditu ardatz gisa bai pinturan bai eskulturan. Bere konposizioetan lerro bertikalari egiten dio leku herezia.

Barnett Newman bezala Expresionismo Abstraktoaren eraginari aurre eginez, Kenneth Nolandek (1924) obra erabat geometrikoa egiten du, kolore lauetakoa, euskarriari formato geometriko ezberdinak emanez gaiaren arabera.

Pierre Soulagesek (1919), pintore frantsesa eta Informalismoaren ordezkaria denak, erreferentzia figuratibo orori uko egiten dio, keinua azpimarratuz eta kolore-tonuak mugatuz. Hala, ezagunak dira bere obretan egiten dituen marra beltzak, lerrokatuak nahiz gurutzatuak, hondoan bestelako koloreak antzematen uzten dutenak.

Manolo Millares (1926-1972) eta Antonio Saura (1930) El Paso talde abstrakto eta informalista espainiarraren sortzaileetakoak dira. Millaresen lanaren ardatza materiaren ikerketa da. Mihisea zimurtu, zartatu, zulatu, tolestatu eta josi egiten du, eta beltzez, gorriz eta zuriz koloreztatzen du. Sauraren lanetan, berriz, elementurik garrantzitsuena( keinua eta lanegiteko azkartasuna dira. Paleta mugatua erabiltzen du (beltza, zuria eta marroia), baina konposizioen formatoak aldatuz "desitxuratu" egiten ditu erretratatzen dituen pertsonaiak.

Antoni Tapies kataluniarra (1923) ere informalisia da. Materia da bere obren ezaugarri nagusietakoa. Material anitz (hondarra, marmol-hautsa, latexa...) erabiltzeaz gainera. azrarnak. zeinuak, hitzak. gauzak eta abar sartzen ditu bere obretan. Errealitatearen ideia batean eraikitzen du obra, berarentzat errealitatea materiak eta objektuak egiten dute eta.

Lerroaren expresibitatea da Cy Twombly-ren (1928) obrak duen ezaugarri nagusia. Lerroa grafismo eta idazketa gisa erahiltzen du, halabaina idazketa irakurrezin gisa. Idazketa horretan marra eta forma antolatuak eta nahasiak deskribitzen dira, erritmo ezberdinen arabera.

José Guerrerok (1914-1991) Ameriketan aurkitu zuen Expresionismo Ahstraktoa. Handik aurrera bere obra ahstraktoa bihurtuko da eta kolorearen azterketan oinarrituko da. Bere konposizioetan, kolore hutsek zati koloretsu haundiak hartzen dituzte, tarteka keinuzko marrez etenik daudela.

Eduardo Chillidaren (1929) pintura eta eskultura ere abstraktoak dira funtsean. Forma kubikoekin jokatzen du eta masa eta holumen ehakiak jartzen ditu aurrez-aurre. Azalera leun edo lakarren bitartez, erpin, ertz, angelu, hutsune edo konkorren bidez, lerro zuzen nahiz kurbatuez..., mugimmendu lasaia eta neurtua adierazten du beti Chillidaren langintzak.