2024, urte bisurtea

Horrela, bada, 2024 honetan 366 egun izango dira, eta ez ohiko 365 egunak. Baina zergatik daude bisurteak eta noiztik?

Erabaki hau, egutegi zibilak, erlijiosoak eta nekazaritzakoak eguzki-urtearekin sinkronizatzeko hartu zen. Izan ere, Lurrak 365 egun baino gehiago behar ditu Eguzkiari bira osoa emateko. Zehazki, 5 ordu, 48 minutu eta 56 segundo gehiago behar ditu.

Duela urte asko konturatu ziren horretaz. Egiptoarrak jada saiatu ziren beren egutegia eguzki-urtearekin koherentea izaten, egun gehigarriak erantsiz. Hala ere, ez zuten erabat doitu. Antzinako Erroman, Julio Zesarrek, Sosígenes astronomo alexandriarraren laguntzarekin, 365 eguneko egutegi bat proposatu zuen (egiptoarrean oinarritua), lau urtean behin egun gehigarri batekin. Horrela sortu zen juliar egutegia, sustatu zuenaren omenez bataiatua.

Doikuntza honek ere ez zuen egutegia erabat sinkronizatu eta, horregatik, mende batzuk geroago, 1582an. K. a., Gregorio XIII.a Aita Santuak: ehunez zatigarriak ziren urteek, baina ez laurehunez, 366 egun izateari utzi behar zioten. Horrek lau mendetik behin hiru egun kentzea ekarri zuen, bisurte gehiegi tartekatzean sortzen ari zen desoreka saihestuz. Horrela, 1600. urtea bisurtea izan zen baita 2000. urtea ere (bi guztiak laurehun urtez bana daitezke), baina 1700, 1800 eta 1900 urte naturalak izan ziren, eta 2100 urtea ere izango da.

Gaur egun, egutegi gregorianoa, bisurteko sistemarekin, mundu osoan onartuta dago.

 

Otsailak 29a KMKn

Orain arte bisurteak zeintzuk izan diren eta etorkizunean zeintzuk izango diren jakin dezakegu. Izan ere, mende hau amaitu aurretik, 366 egun izango dituzte 2024, 2028, 2032, 2036, 2040, 2044, 2048, 2052, 2056, 2060, 2064, 2068, 2072, 2076, 2080, 2084, 2088, 2092 eta 2096 urteek.

Eta orain arte? Zein urte izan dira bisurteak? KMK Liburutegiak hainbat almanaka, urtekari eta egutegi gordetzen ditu, non otsailaren 29a agertzen den. Hona hemen horietako batzuk:

• Calendario manual y guía de forasteros en Madrid [ikusi]
• Almanach du cultivateur du Léman [ikusi] 
• Almanach de Gotha [ikusi] 
• Annuaire pour l'an 1844 [ikusi] 
• Guía oficial de España: 1876 [ikusi] 
• 1888 garren urterako egunaria [ikusi] 
• Calendario de las provincias de Guipúzcoa, Vizcaya y Álava [ikusi]  
• El año en la mano: almanaque enciclopedia de la vida práctica para 1916 [ikusi] 
• Año 1936 [ikusi]  
• Compañía Vascongada de Seguros y Reaseguros: San Sebastián, 1944  [ikusi] 
• Almanaque de la juventud : 1948 [ikusi] 
• Almanaque del "cashero" de Regil : 1956 [ikusi] 
• Almanaque 2012 y convocatoria del Segundo Congreso Vasco de Bibliografía [ikusi]
• Cartonajes Limousín: Tolosa (Guipúzcoa) [ikusi] 
• 1960 [ikusi] 
• Crédito Navarro: banco fundado en 1863 : [calendario de 1968] [ikusi] 
• Caja de Ahorros Municipal de San Sebastián: [calendario = egutegia 1972] [ikusi] 
• Banco Guipuzcoano : 1972 [ikusi] 
• Egin 1984 [ikusi] 
• 1988, un anno di buoni propositi [ikusi] 
• Bidasoa-Irun 2008 [ikusi] 
• 2012: atzokoan finkatuz gaur biharkoa bultzatu [ikusi] 
• Gure sustraiak lurrari lotuz: 2016 [ikusi] 

 

Honekin batera, prentsan bisurteen inguruan jasotako bitxikeria batzuk ezagutzera gonbidatzen zaituztegu. Atzoko Prentsaren burualdean bisurtea terminoan nabigatzea proposatzen dizuegu, hemen klik eginez.

 

Esaera zaharrek diote…

Hain data seinalatuak ezin zion ihes egin herri-atsotitzari, eta, beraz, asko dira egun berezi horri erreferentzia egiten dioten esaerak.

• Año bisiesto, año siniestro
• Año bisiesto, ni aquello ni esto.
• Año bisiesto, pocos huevos en el cesto.
• Año bisiesto, hambre en el cesto.
• Año bisiesto, ni viña ni huerto.
• Año bisiesto, ni casa, ni viña, ni huerto, ni puerto
• Año bisiesto, vende la hoja y quema el cesto.
• Año bisiesto, difíciles doce meses para el cesto.
• Febrerillo el loco, tiene días veintiocho; pero si bisiesto fuere, cuéntale veintinueve.
• Cuando bisiesto el año es, las hojas del olivo se vuelven del revés.
• Año bisiesto, echan en ganados el resto.
• Año bisiesto y año de pares, año de azares