Artista berrien XXXIX. lehiaketa

2001/5/8 - 2001/6/16


Artistak: Aiert Alonso, Estibaliz Alvarez, Marta Amonarriz, Judas Arrieta, Sandra Cuesta, Aitor Espie, Oier Etxeberria, Ainara Etxeberria, Ana Estther Fernandez Calle, Ana Fernandez Carrau, Xabier Ferro, Unai Gabilondo, Jon Ander García/Itziar García (Bigara), Ainara Garcia, Ignacio Garmendia, Maider Goikoetxea, Miren Gonzalez, Ibai Hernandorena, Ainhoa Hontecillas, Iñaki Iturbe, Galder Izagirre, Ana Lezeta, Mikel Louvelli, Ibai Maritxalar, Txolarte Grafika Taldea, Xabier Ubeda, Mirari Urruzola, Nerea Zapirain
Testuak: Fernando Spagnolo, Luis Bandrés, Piedad Solans
Muntaia: Arteka
 

 

1. saria: Itziar García eta Ander García (Bigara), in.com.

2. saria: Ana Lezeta,  Reservado.

3. saria:  Nerea Zapirain, Soportador de arte.

Andy Warholen hil osteko umeak izaki, Artista Bernien XXXIX. Lehiaketanen deiani erantzun dioten artista gazte¬ei barrenago sartu zaie pantaila, plastiko, neon eta knis¬talaren aztanna, euskal tradizioaren zur, harni edo mar¬molaren pisua eta lorratza baino. Artista bernien belau¬naldi hauek zabaltzen duten ildoa, aurreko lehiaketetan dagoeneko abiatua, béren subjektibotasunaren, gorpuz¬tasunaren eta gizarte-presentziaren errebindikazioaren bidean doa, antza, XXI. mendeko plastikaren eta artea¬ren munduaren irudizko sanean bilbatunik. Duchamp aitaitak fundatutako arazo (anti)estetikoen jaraunsle, gazte hipenmoderno hauek familiartasun asaz mugitzen dina ante-mintzaira askotanikoetan barna, kultur anizta¬sun eta hibnidazioanen berezko baliabide eta teknika anitz erabilíz, eta dimentsio (kon>testual eta neokontzep¬tualaz estetikoaz baino gehiago. Arte obraren objektu izaera, “arte” kontzeptuaren abolizioa prozesuen alde, obraren anbiguotasun semantikaa, adierazleen nagusita¬suna, zatiketa, baliabideen interaktibotasuna, teknologia berrien erabilera, esaterako bideo, bideo-instalazio edota ordenagailuz prozesatutako irudiena, hauek guztiak mapa baten antzera zabaltzen dina, eta euskal belaunal¬di gazte honen topografia bernia itxuratzen dute, hau da, publizitate eta telebistako postmodennotasun mediatiko, nantzisista, patafisiko eta pert2epziaz axalekoaren heren¬tzia xurgatu duen euskal belaunaldi gazte honen topo¬grafia bernia. Artista haiek ikasi, begiratu, egin, aldatu, fluktuatu egiten dute, eta seguruenik baztertu ere bai hainbat gauza. Beren begiraden eta benen asmoen inagankortasuna, beren irekitasuna, aldi benean indarra ene bada, eta gehie¬netan freskotasuna. Harrela azalekaaren poetika sartzen dute, ante helduagoaren hausnarketa edo teoni zamatik aske, are gehiago, zenbaitetan arte helduagoaren zunrun¬tasunetik aske. lzugarnizko gaitasuna dute jasotzeko, xur¬gatzeko eta iragazteka, penmeableak dina, porotsuak, me¬kita daude fluxu, aldaketa eta estimuluen aurnean, eta hau guztia da beren aberastasuna eta benen posibilitate¬indanra, bai. Baina artista gazteak, era, benean, bidea asmatu behar du, eta kontra egin behan du, bere aurre¬kanirik modernoen eta postmodernaenak Warhol eta Duchamp izan badina ere. Ida honetatik, mende bernina mitikoki heldu amen, belaunaldi hauei halako erosa senti¬tze bat antzematen zaie, entertainment artistikaaren industrian ikasi eta mila aldiz ikusitakaanen aumrean (ben-din da Nauman, Gober edo Kosuth-engandik datorren) halako inertzia mimetiko bat sumatzen zaie, dagoeneko feria, aldizkani eta erakusketa instituzional handien kultur -eta kultu- barailak bere egin, inentsi dituen eta beginada¬ra indange heltzen dimen ereduekiko. Artista hauetako gehienengan, halaber, jumpcut ahalegin bat da~o, objek¬tu-irudi-baliabideen jauzi-moztü-itsaste bat, batzuetan metamorfosia, nomadismoa, jalas iheslani bihurtunik, beste batzuetan segurtasunik eza edo kezka, batzuengan argitasun huts, eta oso gutxi batzuengan, zengatik ez bada, halako oportunismo bat, á la mode egoteko eta tekla pasible guztiak sakatzeko. Homrelako collage bat halabehanrezkoa da egungo arte munduan, non inudí eta mezu informazioa bnidanik gabeko lastertasunez mugitzen den errepradukzio baliabideetan zehar. Eta gazte haueta¬ka askok Arte Edenretako Eskalan jasotzen duten influen¬tzia ere (pinturanen neoespresionisma abstnaktuaren alderdinik tradizionalaren bidetik) halabehanrezkoa da, dimentsio espenimentalaga eta, zalantzanik gabe, balio— tsuagoaz Artelekunen tailemren edo Enasmus beken bidez jasatzen ciutena uezaiaxe; astean, gazteo~ nauen eragin eta ereduak apalik emaldatzen dituzte. Hau guztia soinetik kendu beharko lukete behin bizi izan eta gero, zemen eta bestela, arte eta kultur munduko arketipoak goitik behe¬ma klonatzeko amnisku bizian egonga baitira, bide batez Arte instituzioanen “enneprodukzioraka tresna” bilakatuz, izugamni hipermodemnaa izan armen instituzio han, ze azke¬nean berdin da ikatz-ziniz estatuak edo Duchampen pixa¬tokiak emrepnoduzitzea. Beren abren aumrean, hunrengo galdera sarta hau egin behamko genuke: zer baloratzen dugu? Zem eskatzen diegu gazte hauei, eta zer dakite guk anesten edo gaitzesten dugunaz? Bene amtea egokitzen al dute beraiengandik espero denema, begina dutela badaki¬ten beginadara? Estetikak segitzean, segumu al daude anartuak zanga direla? Arazo hau gurea da eta, batez ere, bemena zanga da, zenen eta landu behanko duten obraren ennezepzia emmaz bati lotuta baitago. Ido honeta¬tik, interesgannia zanga litzateke ez bakamnik emedu eta emrefementziak xurgatzea, baizik eta baita begiradanen emai¬kuntzamen kuestionamendu knitiko bat planteatzea ere, jamrena aktiboagoaz inondik eme Nonma(Nommaltasun>-aren mendekoegi izan behamrean.

Zerk kezkatzen ditu artista gazteak? Bere munduak gehiago munduak baina. Bere egunerokotasunak, espa¬zioak, biognafiak. Benen begirada interes, jalas, zona eta egoera pnapiaen testuinguruan sartzen da: gamputza eta bemanen keinu-emrefenentziak eta emreferentzia zinetikoak, hinia eta kaleak, gauzen poetika (ordenagailuaren pantai¬latik eta objektu metafoniko, amrunt edo hutsaletatik pm¬turaraina), “besteamekika” harremanak, jantziaren eta ibi¬eraren anamonfosiak. Badirudi gehiago interesatzen zaie¬la “enrealitateani” egokítzea eta abra plastikoa perse pro¬duzitzea, benenr ingunuani buruzka hausnarketá baina: Mugan daude, autoemmeferentziatasunean eta irudi, mugi¬mendu, baliabide eta abjektuen emreferentzi hutsaltasu¬ nean Iiluratzean. Pastmodennotasunetik obraren azala jaso dute,- Warholen Brillo kaxen glamourra eta Beuysen insta¬Iazioen sinergia, eta ambuiatu edo baztemrean utzi dituzte ante modemnoak planteatzen zituen amazo teomiko, paliti¬ka, linguistiko, etika edo emnitualak. Honek libemazionik ekamniko al du? Onaindik ere ez dakigu. Bomtizkenia baz¬tertu dute, gonputza, transgresia edo haustea, mestizaia eta laumogeita hamamneko unteetan nagusi zen honda¬mendi sentimendu beldurgammia, eta obraren balio plasti¬ka, poetiko eta semantikoetanako azaleko espazio eta ehundunetana ja dute, anbiguotasun, zatiketa, asepsia eta hutsaltasunera (hauek ene nagusi laumageita hamamreko urteetan). Obra hauetako gehienak imagaitzako tokiak dina, eta hauetan entsegua, proba, material eta tekniken pmaktika, eta kontzeptu inagankor eta, oro han, ongi buru¬lua antzematen da; eta kontzeptu hau bemau, eskolaka ~avoir faireren, medien pertzepzio eraginen, eta obraren espazia, testu eta kontzeptu arazoak egaki bideratzeko ~aitasunaren artean mugitzen da. Antistetako batzuek, esaterako ltziar García eta ion Anden García, Maidem Goi¬koetxea, lbai Hennandomena, Nemea Zapirain, lñaki Gar¬mendia edo Ana Lezetak, bemen obren kalitatean heldu¬tasuna enakusten digute, Georges Brassens-en “Le temps n’a mien ¿ voin ¿ l’affaire. .“ kantu huna goganaziz. Hau da, denbomak ez du inolako zenikusinik honekin, ze artista bati gaztanoan bentan antzematen zaio adimena.

Interesgarria izango litzateke lehiaketa hauek artista bemnien ante jardueran eta pnafesionalean duten eragína aztertzea. lnstituziaen eginkizuna goresteko modukoa da, zeren eta espazioak eskaintzen baitizkiete obrak era¬kusteko, jendeak obnak ikusteka, katalogo bat angitara¬tzeko, eta mass-medietan halako propaganda maila bat Iortzeko (ezinbesteko betekízunak Anteamen Enpnesanen zirkuitu eta espammuetan santzeko). Izan eme, galenia (gehieneri) menkatuanen munduan ez dute honrelako espaziarik izaten, balio finkoen alde jatzen baitute hariek, halaka kotizazia jakin bat lortu dezaketen obren alde edo amte-merkatuan presentzia minimaa duten artista ezagunen alde. Museoak, halaben, tenplu (edo mausoleo) gisa ageni zaizkie oraindik ere beren noma¬dismoa, bemen begirada polimorfoak eta beren baliabide askotarikoak probatzen ami dimen gazte hauei. Hanrega¬tik, gazteontzat propio sartutako zona hauek zabaltzea pizgarría da, aukena bat edota, kasu batzuetan, dirula¬guntza bat, ikasten, lan egiten eta amte-pnestakuntza sakontzen segitzea ahalbidetzeii diena. Artista gazteak ongi baliatzen dira zabaltzen dieten espazía honetaz, eta beste aukera batzuekin batema erabilika dute, béka eta tailemrekin batera alegia. Beharbada lehiaketa hauen ammiskua emmepikapena eta egokitzapena sortamaztea izan-go da, hau da, gazteek honrelakaetana jatzea “fluxu jamraitu” baten gisa, asetzen dituen espamru ¡txi gisa, eta beren amtea indanrean dimen estetiken amabera kamufla dezakete beste auketa batzuek ikemtu behanrean, hots, beren nazia eta geogmafi testuinguruaren babesetik atema, beren arte-gmina beste mundu batzuetarantz bide¬natu eta pommot egiteko amniskua onartu beharrean. Edo-nola ere, adina mugatzeak galamazi egiten ditu hala jamnaitasun han nola opartunismaa agentzea.

Warholen hil osteka umeak dina, Duchamp eta Beuysen jaraunsleak, (ez)artearen mitoaren ondamengo anbiguoak, azalera lau eta. pertzepzio mediatikoka hipermodemnOak, ilusionatu eta pnateikaak, polimorfa (zital)ak, gure begi¬nadan bilbatuak. T.S. Eliotek ausandia adierazi zuen Four Quartets-eko bertso batzuetan, bihoa beraiei ere desio bera: “Ez ‘ongi joan’, baizik eta ‘aumrena, bidaianiak”’.