Adimen Artifiziala eta liburutegiak. Erronka bat, aukera bat

Goizeko 9: 00ak dira eta liburutegi ezberdinetako 40 lankide baino gehiago Donostiako Alde Zaharreko Santa Teresa Komentuko Ekitaldi Aretoan elkartu dira. Bertan bildutako liburuzainak, teknologia berri horrek beren egunerokotasunean izan dezakeen eragina ulertu eta ezagutu nahi dute. Badirudi jardunaldi interesgarria izango dela, gaian adituak diren bi adituk gidatuta: Daniel Torres Salinas eta Wenceslao Arroyo Machado.

 

Abian…

Daniel Torresek, bibliometrian eta datu zientifikoen analisian egindako ikerketengatik ezaguna, ematen dio hasiera jardunaldiari, entzuleak gaur egungo testuinguruan kokatuz. Izan ere, Adimen Artifiziala (AA) gure egunerokotasunean integratzen ari da, erritmo ezberdinetan baina etengabe, bai arlo pertsonalean, baita gure liburutegietan ere. Honek erronka berriak planteatzen ditu, hala nola informazio-alfabetatzearen premia, baita galdera eta dilema etikoak ere: erabiltzaileen datuen pribatutasuna, egile-eskubideak, AAren "elikadura" edo “sortzen” duten informazioaren egiazkotasuna (aitortutako lehen mailako iturririk ez egotearen ondorio).

Errealitate saihestezin horren aurrean, Danielek gutako askok dagoeneko geure buruari egin dizkiogun galdera batzuk planteatzen ditu: Zer eragin izango du AAk liburutegiko gure eguneroko lanean? Nola sentitzen gara errealitate horren aurrean? Zein da gizakiaren esku-hartzearen balioa testuinguru berri honetan? Galdera hauekin buruan atseden txiki bat egiten dugu eta, kafea eskuan, honen inguruan jarraitzen dugu hizketan.

 

... eta praktikatzera!

Bigarren zati honetan, Wenceslaok, informazio-zientziei aplikatutako IAko ikertzaileak, hartu du agintea, eta, Danielekin batera eta ia hiru orduz, IAko tresna ezagunenetako bat aurkeztu digu: chatGPT.

Bai, bertaratutako askori ezaguna egiten zaigu, eta, are gehiago, batzuek tresna probatu dugu. Hala ere, Wenceslao 0. urratsean gelditzen da eta funtsezko zerbait erakusten digu: nola konfiguratu gure profilak modu eraginkor eta seguruenean. Tresna honek uste baino potentzial (eta arrisku) handiagoa duela dirudi!

Hori egin ondoren, liburutegietan egon daitezkeen chatGPT aplikazio guztien lekuko gara:

• Edukien kudeaketa. ChatGPTk dokumentuak katalogatzeko, laburpenak sortzeko edo lehenagoko tesaurusetan oinarritutako gaiak esleitzeko duen gaitasuna egiaztatzen dugu. Erremintaren abiadurak aho zabalik uzten du bat baino gehiago!
• Denbora eta lanaren kudeaketa. Ikus dezakegunez, ChatGPTk ohiko administrazio-zeregin batzuk arintzen eta kudeatzen lagun diezaguke (ordutegiak kudeatzen, lanaldiak edo proiektuak planifikatzen...), guk, liburuzainok, denbora hori eduki edo zerbitzu sortzaileagoak, estrategikoagoak sortzeko erabil dezagun.
• Erabiltzaileekiko elkarreragina. ChatGPT gai da liburutegiko zerbitzuei buruzko ohiko galderei erantzuteko edo erabiltzaileei gomendio pertsonalizatuak emateko.

Tresnaren potentzialaren inpaktua gaindituta, eta haren zirrikitu batzuk ezagututa, bi kezka daude oraindik:

• Tresna honek dituen arriskuak.
• Liburutegietako profesionalen ekarpena kontestu berri honetan.

Azken puntu honi dagokionez, hizlariek argi ikusten dute gure, gizakion, esku-hartzea oso beharrezkoa dela hainbat eremutan:

• Edukien kudeaketa. Liburuzainak gara tresna horiek emandako informazioaren fidagarritasuna egiazta dezakegunak. AA entrenatzeko erabiltzen diren edukiak kudeatzea funtsezkoa da doitasuna hobetzeko eta sistema hauen joerak murrizteko.
• AAren garapen etikoa. Liburuzainak gara AA erremintek datuen eta pertsonen pribatutasuna errespetatzen dutela bermatuko duten politikak sortzen lagun dezakegunak.
• Erabiltzaileekin harremana. Liburuzainak gara gure erabiltzaileen beharrak eta aukerak ondo ezagutzen ditugunak. Hori funtsezkoa izango da AAn oinarritutako tresnak eta zerbitzuak publiko jakin horri egokitzeko.
• Informazio-alfabetatzea. Liburuzainak gara gure liburutegietako erabiltzaileei AAren tresnak modu etikoan erabiltzen eta modu kritikoan ebaluatzen lagundu eta irakats diezaiekegunak.

 

Jardunaldi beharrezkoa, zalantzarik gabe, epe labur edo ertainean neurri handiagoan edo txikiagoan eragingo digun errealitate bat ezagutzeko. Bertan, argi geratu da AA tresna indartsua den arren, liburutegien kasuan izango duen eragina, erabiltzeko moduaren eta gidatuko duenaren araberakoa izango dela. Gainera, ezagutu beharra dagoen arren, gizakion bitartekaritza eta elkar eragitea funtsezkoa izaten jarraituko du gure liburutegietan; izan ere, gure liburutegiak ezagutza-zentro ez ezik, elkargune ere badira. Ildo horretan, liburutegiko langileek ezagutza- eta gizarte-bitartekari gisa duten eginkizunak garrantzitsua izaten jarraituko du etorkizunean ere.