Eduki publikatzailea

Atzealdea

Koldo Mitxelena Elissalt

Gipuzkoako hizkuntzalariaren funtsa, euskara batuaren aita eta Euskal Unibertsitate Publikoaren aitzindarietako bat, sei mila dokumentu baino gehiago biltzen ditu (monografiak, eskuizkribuak, aldizkariak, argazkiak, korrespondentzia).

Koldo Mitxelena Funtseko dokumentu guztiak ikusi

Ogi-apurra

Fitxa teknikoa

  • Signatura: K.M.
  • Muturreko datak: 1515 - 2013
  • Deskribapen fisikoa: Monografia, eskuizkribu, aldizkako argitalpen eta material grafiko eta ikus-entzunezko ugari.
  • Aipamena: Koldo Mitxelena Elissalt Funtsa. Koldo Mitxelena Kulturuneko Liburutegia-Gipuzkoako. Foru Aldundia.
  • Sarbide baldintzak: Eskaera aldez aurretik egin behar da, KMK Liburutegiko Erreserba Gelan (kmliburutegia@gipuzkoa.eus) edo online. Baliteke dokumentu batzuk eskuragarri ez egotea, datu pertsonalak dituztelako.
  • Erreprodukzio baldintzak: Erreprodukzio eskaerak kmliburutegia@gipuzkoa.eus helbidera zuzendu beharko dira, edo online bidez egin. Eskatzaileak izango du kopiak erabiltzeko ardura, indarrean dagoen legeriaren arabera.

1915eko abuztuaren 20an Errenterian jaiotako hizkuntzalari gipuzkoarra, Luis Michelena edo Koldobika Mitxelena izenez ere ezaguna. 1987ko urriaren 11n hil zen.


Gaixotasun luze baten ondorioz, ohea oso txikitatik gorde behar izan zuen, eta denbora horretan Zeruko Argia bezalako obrak irakurri zituen. 10 urterekin hasi zuen prestakuntza akademikoa, baina ikasketak eta lana bateratu behar izan zituen aita hil ondoren. Txikitatik sendotu zuen euskararekiko lotura, EAJn afiliatu eta Jose de Ariztimuño Aitzol buru zuen Euskaltzaleak mugimenduaren berpizkundean parte hartu ondoren.


Haren jarduera eta kezka kulturala ez zen eten Gerra Zibilean. Euzko Gudarostearen batailoietako batean parte hartu zuen, miliziano boluntario gisa. Preso hartu zuten, matxinada militarra leporatuta, eta 1937ko irailaren 7an heriotza zigorra ezarri zioten. Hala ere, kondena beteko zuelakoan, gerra amaitu zen, eta, 1939ko irailean, heriotza zigorra aldatu zioten, 30 urte baino gehiagoko espetxeratzea jarriz. Burgosko espetxean zegoela, berriz ekin zien ikasketei, eta hizkuntza klasikoetan jarri zuen arreta. Espetxetik irten ondoren, Mitxelena Madrilen finkatu zen, eta bertan Eusko Jaurlaritzaren erresistentzia klandestinoko talde batekin elkartu zen. 1946an berriz atxilotu zuten eta espetxera kondenatu zuten. Bi urte geroago aske utzi zuten.


Errenteriara itzuli zen eta Madrilgo Unibertsitate Zentraleko Filosofia eta Letren fakultatean matrikulatu zen. Ikasketak beste lan batzuekin batera egin zituen, eta, azkenean, doktoretza lortu zuen 1959an. Bitartean, hainbat kargu izan zituen. 1954an sortu berriko Euskaltzaindiako kide izendatu zuten, eta Julio Urkixo Euskal Filologia Mintegiko zuzendari teknikoa izan zen eta Egan aldizkariko kontseiluko kidea. Ondoren, eskolak eman zituen Salamancako Unibertsitatean. Erakunde horretan Euskal Hizkuntza eta Literaturako Larramendi katedra egin zuen 1958an. Bere hezkuntza lana Pariseraino hedatu zen. 1969 eta 1971 bitartean euskal hizkuntzalaritza konparatuko eskolak eman zituen Sorbonako Unibertsitatean eta École Practique des Hautes Études unibertsitatean.


Lehenago, 1968an, Euskaltzaindiak euskara bateratzeko lana agindu zion. Urte horretako Arantzazuko Kongresuan hainbat tesi eztabaidatu ondoren, Mitxelenaren tesia nagusitu zen. Akademiak araudi berriaren arabera euskararen erabilera literarioa gomendatu zuen. Mitxelenaren arabera, «euskara batua Gipuzkoako, Nafarroako eta Lapurdiko euskalkien gainean eraikiko da»


Trantsizio politikoan, Euskal Herriko Unibertsitatearen (UPV/EHU) sorreran, Euskal Herriko normalizazio politiko kulturalean eta unibertsitate berri horretako irakaskuntzan parte hartu zuen. 1978an, Euskal Herriko Unibertsitateko Filologia Fakultatearen ardura hartu zuen.


Koldo Mitxelenak hainbat sari eta aintzatespen jaso ditu, besteak beste, Menéndez Pidal saria eta Alfontso X.a Jakitunaren Gurutze Handia (1984); Hanburgoko F. V. S. Fundazioaren Ossian Saria (1983); Bordeleko honoris causa doktoretza (1982) eta Bartzelonako Autonomia Saria (1984). Erretiroa hartu zuenean, Euskal Herriko Unibertsitateko lehen irakasle emeritu bihurtu zen.

Ikusi gehiago...

Funtsaren aurkezpena

Koldo Mitxelena funtsak bere familiak KMK Liburutegiari emandako Donostiako hizkuntzalariaren liburutegia jasotzen du. Mota askotako 6.000 dokumentu baino gehiago; horien artean, monografiak (euskal filologiako eta hizkuntzalaritzako lan asko eta orokorra) eta eskuizkribuak nabarmentzen dira. Nabarmentzekoa da garai hartako pertsona ospetsuekin duen lotura: Pedro de Yrizar, Nils M. Holmer, Justo Garate, René Lafon, Isaac Lopez Mendizabal, Plazido Mujika, Jon Bilbao edo Orixe, besteak beste. Aldizkariak, liburuxkak, separatak, lan-paperak eta dokumentu pertsonalak (argazkiak, ziurtagiriak, txartelak, etab.) eta jarduera intelektualarekin lotutakoak ere badaude. Izan ere, dokumentazioa aztertzeak aukera ematen du argitalpen batzuk sortzeko prozesua eta lan metodoa ezagutzeko.


Funtseko dokumentuen artean, Salamancako Unibertsitatean eta Euskal Herriko Unibertsitatean hizkuntzalaritza indoeuroparreko katedradun gisa egiten duen irakaskuntzarekin lotutako informazioa ere identifika daiteke.


Hizkuntza nagusiak gaztelania, euskara, frantsesa, ingelesa eta alemana badira ere, badira eremu urriko hizkuntzetako dokumentuak, hala nola banua, armenioa edo bengalia.

 

Beste informazio osagarria

Ezagutu Koldo Mitxelena Elissalten bizitzari eta lanari buruzko informazio gehiago.

Koldo Mitxelena Elissalt funtserako sarbidea

Eskuratu Koldo Mitxelena Elissalt Funtseko dokumentuak Liburutegiko katalogoan.

Katalogoan ikusi