Martxoaren 27a, Antzerkiaren Munduko Eguna

Antzerkiaren Munduko Eguna antzerkiak historian zehar herrien kultura-ondarearen zati gisa izan duen garrantzia nabarmentzeko ospatzen da, baina baita antzerkiaren garapenean lagundu duten pertsona guztiei omenaldia egiteko ere.

Liburutegitik egun hau aprobetxatu nahi dugu emakumeek arte honi egiten dioten ekarpena nabarmentzeko, eremu guztietan, beren errealitatetik eta sentsibilitatetik, begiradatik eta espresio berezi, bakar eta hain beharrezko horretatik abiatuta, panorama eszenikoa osatzeko.

Aurretik debekatutako beste eremu askotan bezala, emakumeak hormak apurtu ditu, leku bat egin du eta protagonismoa hartu du rol desberdinetatik: dramaturgak, aktoreak, eszenografoak, antzerki-ekintzaileak...

Eta, ildo horretan, Gipuzkoako hiru emakume aipatu nahi ditugu: Katalina Eleizegi, Aitzpea Goenaga eta Maite Agirre.

Katalina Eleizegi (Donostia, 1889 – Lizarra, 1963)

Irakasle ikasketak egin zituen Burgosko Eskola Nazionalean, eta lehen emakume tituludunetako bat izan zen. Euskal antzerkia bere drama historikoekin aberasten aritu zen, Gerra Zibila baino lehen Donostian eta gero Lizarran.

Esteka honetan duzu bere obra: Katalina Eleizegi

Aitzpea Goenaga (Donostia, 1959)

Aktorea, idazlea eta zuzendariada. Etxepare Euskal Institutuko zuzendaria ere izan zen 2009 eta 2016 artean. Euskal aktoreen dinastia ezagun baten parte da.

Hainbat sari jaso ditu, hala nola: Tesauro Saria (1991); Donostiako Antzerki Saria (1995); Serantes de Teatro Saria (2003); Teatro Breve Café Bilbao Saria (2004); BBK-Euskaltzaindia Saria (2005); XVII. Antzerki Testuen Lehiaketa Saria (2008); Simone de Beauvoir 2011 Saria, bere ibilbide profesional osoagatik.

Esteka honetan duzu bere obra: Aitzpea Goenaga

Maite Agirre (Zarautz, 1955)

Antzerkiaren egilea, aktorea eta zuzendaria da. Arte Dramatikoa ikasi zuen Bartzelonan, eta Dragoll Dagom konpainia katalanean hasi zen, 1973an sortu baitzuen, beste batzuekin batera. Antzezlanen bidez antzerki-panorama birmugitzen dute, ikusleen alde egiten duten proposamen esperimentalak eginez. 1985ean, Euskadira itzuli zen, eta Agerre Teatroa antzerki-taldea sortu zuen.

Irabazi dituen sari ugarien artean, nabarmentzekoak dira Max Saria (2007 eta 2010) eta Udazken Urdina Antzerkiaren XI. Nazioarteko Topaketan (Argentina, 2010) izandako emakumeen jardun onenaren Saria.

Esteka honetan duzu bere obra: Maite Agirre

KMK Liburutegiko antzerki-fondoa

Eta emakume hauen artean, ezin ahaztu Maria Dolores Agirre, Toribio Alzagaren ikasle eta laguntzailea Euskal Izkera ta Iztunde Ikastolan. Gerra Zibilaren ondorioz zentroa 1936 eta 1953 artean itxita egon bazen ere, Agirre zuzendari zela ireki zituen ateak, Alzaga urte batzuk lehenago hil baitzen (1941ean).

Antzerkiarekiko zuen grinak obrak idaztera eta eskolako antzerki taldea zuzentzera eraman zuen. Tokiko egileez haratago, Agirrek beste hizkuntza batzuetako antzerkigileen lanak ere itzuli eta antzeztu zituen. 1958 eta 1979 bitartean, besteak beste, José Luis Muñoyerroren En la luna también se habla vascuence (Ilargian ere euskaraz, Maritxu Urretarekin elkarlanean), Federico García Lorcaren Yerma (Iturri – agor), Antonio Buero Vallejoren En la ardiente oscuridad (Illumpe goritan) eta Pío Barojaren La leyenda de Jaun de lzate (Altzateko jaun, Felipe Yurramendirekin) itzuli zituen. Henri Gheon, Rabindranath Tagore edo Michael Vincente Gazzo bezalako idazle atzerritarrak ere itzuli zituen.

Testuinguru horretan, azpimarratzekoa da KMK Liburutegian gordetako Antzerti Funtsa, antzerkiari buruzko liburuz eta dokumentazioaz osatua. Horien artean, Euskararen Deklamazio eta Hizkuntzaren Eskolako Analak (Euskal Izkera ta Iztunde Ikastola) edo Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako Antzerti, Antzerki Eskolatik jasotako dokumentuak nabarmendu daitezke.