Sastre Forest

Alfonso Sastre

 

Alfonso Sastre idazle eta intelektual bat izan zen, Madrilen jaio zen 1926ko otsailaren 20an. Hondarribian bizi zen 1978tik, eta 2021eko irailaren 17an hil zen udalerri horretan. 50eko belaunaldiaren adierazle nagusietako bat da.

Filosofia eta Letretako ikasketak egin zituen Madrilen, eta, gainera, antzerki jarduera bizia egin zuen bertan. Hainbat argitalpenetan ere parte hartu zuen, eta Raíz aldizkaria sortu zuen. Parte hartu zuen taldeetan, antzerki gero eta sozialagoaren alde egin zuen. Izan ere, 1950ean Manifiesto del Teatro de Agitación Social (TAS) sinatu zuen, artearen funtzio soziala defendatzeko.

Filosofia eta Letren ikasketak amaitu ondoren, 1953an argitaratu zituen bere lan arrakastatsuenetako batzuk. Escuadra hacia la muerte izan zen antzerki esperimentaleko lehenengo funtsezko lana. Handik gutxira, La Mordazak jarraitu zion. Diktadura, errepresioa eta zentsura behin eta berriz aipatu zituen bere idazki ugarietan.

Bere lan oparoak, kritika eta karga sozial handia ezaugarri dituenak, Jean-Paul Sartreren edo Bertolt Brechten marxismoaren eraginak erakusten ditu, Antzerkiaz gain, José María Forqué eta Juan Antonio Bardem zuzendarientzat gidoi zinematografikoetan ere parte hartu zuen, hainbat aldizkaritan parte hartu zuen, beldurrezko ipuinak ere idatzi zituen, kritika literario eta politikoaz gain, eta autobiografia labur bat argitaratu zuen, Sonata en mi menor izenekoa.

Bere literatura ibilbidearen aintzatespena dute besteak beste, Jenofa Juncal lanarengatik 1993an emandako Espainiako Literatura Saria, 2002ko Arte Eszenikoen Max Sariek emandako Ohorezko Saria, Antzerki Sari Nazionala eta Valladolideko Ikuslea eta Kritika Saria, La taberna fantástica lanari emandakoa.

Literatura jardueraz haratago, bere ibilbide pertsonalaren ezaugarri nagusia konpromiso politiko eta soziala izan zen, eta, ondorioz, diktadura frankistan jazarri eta espetxeratu egin zuten. 1970eko hamarkadaren hasieratik modu esanguratsuan parte hartu zuen euskal ezker abertzalearen alde. 1974an espetxeratu egin zuten, Eva Forest emaztea tartean izan zen Correo kaleko atentatuaren ondorioz. Atxilotu egin zuten eta berak bere burua entregatu zuen eta terrorismo delituagatik auzipetu zuten. 8 hilabete geroago aske utzi zuten. Espetxeko egonaldi hartatik sortu zen Balada de Carabanchel.

Emaztea askatu ondoren, senar-emazteak Hondarribira joan ziren bere seme-alabekin batera. Han, Sastrek bere literatura sorkuntzarekin jarraitu zuen, besteak beste, El viaje infinito de Sancho Panza (1984), Jenofa Juncal, la roja gitana del monte Jaizkibel edo Los últimos días de Emmanuel Kant contados por Ernesto Teodoro Amadeo Hoffmann. Bere jarduera politikoari ere eutsi zion.

 

Eva Forest

 

Eva Forest, editorea, eleberrigilea eta saiakera egilea, Bartzelonan jaio zen 1928ko apirilaren 6an, familia anarkista baten barruan. Hondarribian hil zen 2007ko maiatzaren 19an.

Bartzelonan batxilergoa amaitu ondoren, Madrilera joan zen Medikuntza ikastera. Urte horietan, Luis Martín-Santos edo Carlos Castilla del Pino bezalako idazleekin elkartu zen. 1955ean, Alfonso Sastre ere ezagutu zuen, eta harekin ezkondu zen urte horretan bertan, eta hiru seme-alaba izan zituen.

Lehenengo eleberria, Febrero, Parisen kaleratu zen, 1956an sanar-emazteak erbesteratu izan ziren lekuan. Gero beste idazki batzuk etorriko ziren. 1960an, Teatro Realista (GTR) taldearen sorkuntzan parte hartu zuen. Talde horren manifestua Alfonso Sastrek eta José María Quinezek idatzi zuten. Urte batzuk geroago, 1966an, Kubara bidaiatu zuen, eta bertan, lau hilabetez, nekazarien bizitza grabatu zuen. Bizipen horren ondorioz, Los nuevos cubanos argitaratu zuen. Liburu horrek zentsurak debekatu zuen, eta 2007. urtera arte ez zen argitaratu.

Bere idazki eta gogoeta soziologikoez gain, aktibismo politiko eta feminista nabarmentzen da. 50eko hamarkadan militante antifrankista aktiboa izan zen, eta meatzarien grebetan eta emakumeen borroketan parte hartu zuen. Burgosko prozesuan, ETAko militanteen aurka, Eva euskal aktibismora hurbildu zen, eta Euskadirekiko Elkartasun Batzordea sortu zuen Madrilen. 1974an, ETArekin elkarlanean aritzea leporatuta, atxilotu egin zuten, eta hiru urte eman zituen prebentziozko espetxean. Epaiketa ez zen inoiz egin, eta 1977an atera zen aske. Espetxean egon zen bitartean, Testimonios de lucha y de resistencia eta Diario y cartas desde la cárcel liburuak idatzi zituen.

Aske utzi ondoren, senar-emazteak Hondarribian kokatu ziren. Bertan, Evak obra ugari argitaratu zituen eta torturak salatzeko jardueretan inplikatu zen: Tortura y democracia azterlana, TAT torturaren aurkako taldearen fundazioa (Torturaren Aurkako Taldea), Onintze en el país de la democracia argitaratzea...

1991n, Hiru argitaletxea sortu zuen, nazioartean garrantzia zuten egileen sinadura zuena: Peter Weiss, Pier Paolo Passolini eta Darío Fo, besteak beste. Beste argitaletxe batean nekez argitaratuko ziren testu politikoak argitaratu zituen. Une horretatik aurrera, argitaratze lana egin zuen, baina eleberriak ere argitaratu zituen, eta Egin eta Gara egunkariekin lankidetzan aritu zen. Azken urteetan, golkoko bi gerrak salatu zituen. Irakera joan zen eta Iraq, ¿un desafío al nuevo orden mundial? liburua argitaratu zuen.