Tolosa, Gipuzkoako hiriburua

1844ko urtarrilaren 19ko Errege Dekretuaren arabera, Gipuzkoako hiriburutza Tolosan ezartzea xedatu zen, eta, beraz, gaur egun 180 urte betetzen dira.

Tolosa 1256an sortu zuen Alfontso X.a Jakitunak. Erdi Aroan hainbat pribilegio eman zizkioten, biztanleriaren etorrera sustatzeko eta Nafarroako Erresumaren mugan merkataritza-hiribildu gisa laguntzeko. 1374 eta 1392 artean, inguruko 26 herri eta toki batu ziren, hiribilduaren babes juridiko eta instituzionalari jarraiki, baina pixkanaka bananduz joan ziren 1615etik aurrera.

Mendeetan zehar, Gipuzkoako probintziaren seiren bat ordezkatu zuen, eta, beraz, garrantzi handia izan zuen probintzian. XIX. mendean karlisten arteko borrokak gogor jasan zituen eta 1844 eta 1854 artean probintziako hiriburua izan zen.

Bere ekonomia merkataritzan oinarritu da, bere asteroko merkatuak udalerrian eta inguruetan eragin handia izan duelarik, baita industrian ere, batez ere paperaren produkzioaren sektorean.

Gipuzkoako hiriburu izandakoari buruz gehiago jakin nahi duzu? Esteka honetan Tolosako historiara sar zaitezke, baina liburutegian aurki dezakezunaren erakusgarri txiki bat ere eskaintzen dizugu.

• Compendio historial de la villa de Tolosa / Eugenio Urroz Erro
• Tolosa egin dugun Tolosarrok / Mikel Tellería Tapia
• Historia y guía de Tolosa / Iñaki Linazasoro
• Tolosa en el glorioso Alzamiento Nacional / Simón Ezquiaga
• La 2a guerra carlista en Gipuzkoa (1872-1876): Tolosa y San Sebastián: dos modelos contrapuestos / José Antonio Recondo Bravo